TÜRKİYE NÜFUSUNUN ÖZELLİKLERİ 2013

TÜRKİYE NÜFUSUNUN ÖZELLİKLERİ (NÜFUS YAPISI)
Bir ülke nüfusunun cinsiyet, yaş, eğitim, ekonomik durumu gibi özellikleri o ülkenin nüfus yapısını gösterir.

1. Nüfusun Yaş Özellikleri:
Nüfus, yaş gruplarına göre, genç, olgun(aktif) ve yaşlı olmak üzere 3 kısma ayrılır.
0 – 14 – Genç nüfus              

15 – 64 – Olgun (aktif) nüfus
65 + … – Yaşlı nüfus
Bu sınıflamaya göre, Türkiye nüfusunun 2013 yılında yaş gruplarına göre dağılımı şu şekildedir:

Yaş grupları	1985	1990	2011	2013
0-14 yaş	%32	%29	%26	24.6
15-64 yaş	%64	%66	%67	67.7
65+ yaş	%4	%5	%7	7.7

Buna göre, ülkemizde genç nüfus fazla, yaşlı nüfus azdır. Bunun en önemli nedeni olarak doğum oranının fazlalığı söylenebilir.
Türkiye’de, 0 – 14 yaş grubundakilerin fazla olması beslenme, giyinme ve eğitim ihtiyaçlarının göz önüne alınması gerektirmektedir. Bu alanda yapılan yatırımlara demografik yatırımlar denir. Gelişmiş ülkelerde genç nüfusun azlığı nedeni ile bu yatırımlar toplam yatırımların % 12,5′ini oluştururken, bu oran az gelişmiş ülkelerde % 42′ye kadar çıkmakta, bu da gelişme hızlarını azaltmaktadır.
Çalışan nüfusun, bakımına muhtaç olduğu için, 0 – 14 ile 65 ve üzeri yaş grubuna aynı zamanda bağımlı nüfus denilmektedir.
Bağımlı nüfus oranı, gelişmiş ülkelerde az iken, az gelişmiş ülkelerde fazladır.

Ayrıca 2012 yılında 30,1 olan ortanca yaş, 2013 yılında önceki yıla göre artış göstererek 30,4 oldu. Ortanca yaş erkeklerde 29,8 iken, kadınlarda 31 yaştır.

2- Nüfusun Cinsiyet Özellikleri

1945 yılındaki sayıma kadar, ülkemizde kadın nüfusunun erkek nüfustan daha fazla olduğunu görüyoruz. Bu durumda, Kurtuluş Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı tehlikesi etkili olmuştur. Fakat, 1945′ten sonra erkek nüfusu kadın nüfusunu geçmiştir. 2013 sayımlarına göre nüfusun % 50,2’sini (38 473 360 kişi) erkekler, % 49,8’ini (38 194 504 kişi) ise kadınlar oluşturmaktadır. Türkiye’de kadın ve erkek nüfusu dağılışını göçler, sanayileşme ve asker nüfusu etkiler. Göç alan ve sanayileşmenin geliştiği yerlerde erkek nüfus, göç veren yerlerde ise kadın nüfus fazladır. Türkiye’de dışarıdan göç alan İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Mersin gibi merkezlerde erkek nüfus fazla iken, dışarıya göç veren Bayburt, Trabzon, Tokat, Yozgat gibi merkezlerde kadın nüfusu daha fazladır.

Bunun dışında asker sayısının fazla olduğu Erzincan, Edirne, Hakkari gibi iller göç vermesine rağmen erkek nüfusun fazla olduğu yerlerdir. Ayrıca kırsal alanlar göç verdiği için kadın nüfusun, kentsel alanlar işe göç aldığı için erkek nüfusun fazla olduğu yerlerdir.

3- Nüfusun Ekonomik Sektörlere Dağılımı:
Aktif nüfus, çalışan nüfus veya faal nüfus olarak da adlandırılır.
15 – 64 yaş arasındaki nüfusa çalışma çağındaki nüfus denilmektedir. Bu nüfusun hepsi bir işte çalışmaktadır. Çalışabilecek yaştaki nüfus içinde, çalışan nüfus oranı ne kadar çoksa, işsizlik oranı o kadar azdır. Genellikle, sanayileşmiş ve buna bağlı olarak gelişmiş ülkelerde işsizlik az iken, az gelişmiş ülkelerde işsizlik fazladır.
Ekonomik faaliyetler üç büyük gruba ayrılır. Bunlar
• Tarım (Tarım, hayvancılık, ormancılık, madencilik, balıkçılık, avcılık)
• Sanayi (Endüstri)
• Hizmet (İnşaat, ticaret, turizm, vs.) sektörleridir.
Az gelişmiş ülkelerde, toplam çalışan nüfusun % 90′a yakını tarımsal nüfus özelliği taşır. Gelişmiş ülkelerde ise tarımsal nüfus % 10’un altındadır, nüfusun büyük bölümü hizmet ve sanayi sektöründe çalışmaktadır.
Gelişmekte olan ülkelerde ise sanayi ve hizmet sektörü gelişmediği için nüfusun çok az bir kısmı bu sektörlerde çalışmaktadır.

Yukarıdaki tabloya baktığımızda, Türkiye’de 1927 yılında nüfusun %90′ı tarım, %10′u sanayi ve hizmet sektöründe çalışmıştır.
1960’lı yıllarda tarım sektöründe çalışanların oranı azalmaya başlamıştır. Özellikle 1980’li yıllardan sonra, sanayileşme hızının artmasıyla tarım sektöründeki nüfus oranı giderek azalmış 1985’te %50’ye kadar düşmüştür. Günümüzde ise 2013 verilerine göre nüfusun %23’ü 1. Sektörde, %20’si 2. Sektörde, %57’si ise 3. Sektörde çalışmaktadır. Çalışan nüfusun bölgelere göre dağılımı incelendiğinde dengesizlik görülür. Sanayi ve hizmet sektöründeki nüfusun büyük bölümü, Marmara Bölgesi’ndeki Çatalca – Kocaeli ve Güney Marmara bölümlerinde yoğunlaşmıştır. İzmir, Ankara, Eskişehir, Adana, Mersin, Zonguldak, Ereğli, Karabük, Gazi Antep, Kayseri, Denizli, Konya gibi illerde sanayi nüfusu yoğundur.

Not: Tarımda çalışanların oranının azalması tarım nüfusunun azaldığı ve tarımın gerilediği anlamına gelmez. Tam tersi tarımın modern yöntemlerle yapıldığı ve insan emeğine olan ihtiyacın azaldığını gösterir.

4. Nüfusun Eğitim Durumu
1927 yılında 6 yaş ve üstü nüfus dikkate alındığında genel nüfusumuzun sadece %11'i okuryazarken 2013 yılında bu

oran %92'ye çıkmıştır. Erkek nüfustaki okuryazar oranı kadın nüfustaki orandan daha yüksektir. Okuma yazma bilmeyenlerin büyük bölümü yaşlı nüfus içerisindedir.

5. Nüfusun Kırsal – Kentsel Durumu
Türkiye’de nüfusu 10.000′den az olan yerleşmelere kır nüfusu, fazla olan yerleşmelere de kent nüfusu denilmektedir.
Türkiye’de 1927 – 1950 yılları arasında, kırsal ve kentsel nüfus oranlarında fazla değişiklik olmamıştır. Fakat, 1950′li yıllardan sonra, ülkemizde özellikle tarımda makineleşmeye geçilmesi, ulaşım yollarının ve sanayi faaliyetlerinin gelişmeye başlaması bunun yanında kırsal nüfusun artmasıyla birlikte kente doğru bir göç olayı başlamıştır.
Kırsal kesimden kente göç olayı, en fazla, 1980 – 1985 yılları arasında meydana gelmiş ve 1985 li yıllarda kır ve kent nüfusu az çok dengelenmiştir. Kentsel nüfus oranı 2012 yılında %77,3 iken, 14 ilde büyükşehir belediyesi kurulması ve büyükşehir statüsündeki 30 ilde, belde ve köylerin ilçe belediyelerine mahalle olarak katılmasının önemli etkisiyle bu oran 2013 yılında %91,3 e yükseldi.

 Bu sonuç, ülkemizde sanayi ve hizmet sektöründe çalışan nüfusun arttığını göstermektedir. Aşağıdaki grafikler, Türkiye’nin kentsel ve kırsal nüfus değişimlerini daha iyi ifade etmektedir.

 

                                                                                                                                      Önder TUNÇ